Komunikat w sprawie kwalifikowalności podatku od towarów i usług w świetle wyroku Trybunału Sprawiedliwości UE
W dniu 29 września 2015 r. Trybunał Sprawiedliwości UE wydał wyrok w sprawie prejudycjalnej C-276/14, w którym orzekł, że art. 9 ust. 1 dyrektywy Rady 2006/112/WE z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej należy interpretować w ten sposób, iż podmioty prawa publicznego (takie jak gminne jednostki budżetowe) będące przedmiotem postępowania głównego, nie mogą być uznane za podatników podatku od wartości dodanej, ponieważ nie spełniają kryterium samodzielności przewidzianego w tym przepisie.
W dniu 26 października 2015 r. NSA podjął uchwałę I FPS 4/15, w której przesądził, że interpretacja przedstawiona przez TSUE w odniesieniu do gminnych jednostek budżetowych ma zastosowanie również do zakładów budżetowych, które także nie spełniają kryterium samodzielności.
Powyższe zostało uregulowane w ustawie z dnia 5 września 2016 r. o szczególnych zasadach rozliczeń podatku od towarów i usług oraz dokonywania zwrotu środków publicznych przeznaczonych na realizację projektów finansowanych z udziałem środków pochodzących z budżetu Unii Europejskiej lub od państw członkowskich Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu przez jednostki samorządu terytorialnego. Skutkiem powyższego jest uznanie za niekwalifikowalny podatku VAT w sytuacjach przekazania przez jednostki samorządu terytorialnego infrastruktury powstałej w wyniku realizacji projektu swojej jednostce budżetowej bądź zakładowi budżetowemu, w takim zakresie w jakim wykorzystywana ona jest lub będzie do wykonywania czynności opodatkowanych.
W przedmiotowej sprawie związanej z wykorzystywaniem przekazanej infrastruktury do czynności opodatkowanych kluczowe są interpretacje Ministerstwa Rozwoju wyrażone w pismach nr DKF-IV.7224.2.2016.GB z dnia 29 listopada 2016 r. oraz DKF-IV.7517.63.2017.GB z dnia 9 maja 2017 r., jak również stanowisko Komisji Europejskiej z dnia 14 lipca 2016 r. zgodnie z którymi znaczenie pojęcia „możliwy do odzyskania” wykracza poza możliwości odzyskiwania podatku VAT wynikające z treści przepisów właściwych w zakresie tego podatku. Przyjęcie takiego podejścia powoduje, że brak jest możliwości uznania przez wnioskodawcę/beneficjenta podatku VAT za kwalifikowalny w sytuacji przekazania infrastruktury nie tylko zakładowi czy jednostce budżetowej ale również spółce komunalnej lub innej samorządowej instytucji kultury, która następnie wykorzystywana jest do wykonywania czynności opodatkowanych.
W opinii Komisji Europejskiej projekt należy rozpatrywać przez pryzmat powiązań organu założycielskiego oraz jednostki zależnej. W świetle stanowiska przedstawionego przez Komisję, wystarczającym dla uznania podatku VAT za wydatek niekwalifikowalny jest fakt pobierania przez podmiot eksploatujący infrastrukturę opłat obciążonych podatkiem VAT (a więc np. pobieranie przez spółkę komunalną eksploatującą sieć wodociągowo – kanalizacyjną opłat od przyłączonych do tej sieci użytkowników czy sprzedaż biletów przez instytucje kultury). W związku z powyższym w opinii Komisji dla oceny kwalifikowalności podatku VAT istotny jest nie tyle charakter czy forma prawna podmiotu, któremu przekazana została infrastruktura wybudowana w ramach projektu, co możliwość odzyskania przez ten podmiot podatku VAT. Mając na względzie powyższe podatek VAT należy traktować jako wydatek niekwalifikowalny w każdym przypadku, gdy w fazie eksploatacyjnej projektu podmiot wykorzystujący infrastrukturę ma możliwość odzyskania tego podatku.